Metody

Metoda Marii Montessori

Maria Montessori stworzyła koncepcję wychowania i kształcenia dzieci w oparciu o idee nurtu "nowego wychowania". Dzieciństwo według nie to bardzo ważny i niepowtarzalny moment dla kształtowania się osobowość każdego człowieka. W okresie tym bowiem dziecko pełne jest wewnętrzne siły, która sprawia, że jest ono aktywne, zdobywa nowe doświadczenia rozwija się.

W rozwoju psychofizycznym dziecka Maria Montessori wyróżniła trzy charakterystyczne stadia. Dziecko najpierw poznaje siebie. Przeżyte doświadczenia pozwalają mu wyodrębnić własną osobę z otoczenia. Następnie odkrywa środowisko zewnętrzne. Kontakt z przyrodą ożywioną i nieożywioną; stanowi dla niego źródło cennych informacji. W ostatniej fazie rozwojowe aktywność dziecka ukierunkowana jest na kontakt z drugim człowiekiem a także na nabywanie umiejętności niezbędnych do pełnienia ról społecznych. Czas pojawienia się i przebieg opisanych faz zależy od indywidualnych właściwości dziecka, takich jak: absorbująca psychika, okres szczególnej wrażliwości i polaryzacja uwagi.
Absorbująca psychika to cecha, która umożliwia mimowolne uczenie się już od pierwszych miesięcy życia. Niemowlę chłonie całkowicie bezkrytyczni wrażenia docierające ze świata. Przeżyte doświadczenia są bazą, na której tworzy obraz własnej osoby oraz obraz tego, co do niej już nie należy, a c buduje świat zewnętrzny.

Okres szczególnej wrażliwości jest momentem pełnej gotowości dziecka do nabywania określonych umiejętności (np. mowy, chodzenia), bądź zdobywania wiedzy o świecie. Naturalna, wewnętrzna potrzeba wyznacza kierunek aktywności własnej. Dziecko uczy się chętnie, bez wysiłku i bardzo efektywnie.
Polaryzacja uwagi występuje wówczas, gdy uczeń długo i z zaangażowaniem poznaje jeden przedmiot, czynność lub zjawisko. Mająca swoje źródła w ciekawości świata samodzielna aktywność sprawia, że dziecko poznaje go w sposób wnikliwy i dokładny.

Proces dojrzewania zależy jednak nie tylko od zadatków wewnętrznych, ale także od środowiska, w którym dziecko przebywa. Tworzenie optymalnych dla rozwoju dziecka warunków zewnętrznych to podstawowe zadanie nauczyciela. We właściwie przygotowanym otoczeniu dziecko:

• swobodnie bawi się i uczy;
• samodzielnie decyduje o tym, co, w jakim czasie, tempie i miejscu chce robić (jedynym, ale za to bardzo ważnym ograniczeniem tej wolności jest zasada nie wyrządzania krzywdy drugiemu człowiekowi);
• przebywa w uporządkowanej przestrzeni - jest to "mały świat" dostosowany do "małego dziecka", rządzący się jednak elementarnymi prawami natury;
• może samodzielnie pracować na tzw. materiale rozwojowym (dokładnie opracowane pomoce dydaktyczne wspierające rozwój psychofizyczny dziecka).

Materiał ten jest zgrupowany w czterech podstawowych kategoriach:

1. materiał dnia praktycznego, który umożliwia poznawanie siebie i najbliższego otoczenia, nabywanie umiejętności samoobsługowych;
2. materiał sensoryczny - pozwalający kształcić zmysły;
3. materiał akademicki wspomagający rozwój języka, umiejętności matematycznych, edukację kosmiczną (poznawanie wszechświata i miejsca, jakie zajmuje w nim człowiek);
4. materiał artystyczny umożliwiający rozwijanie twórczej aktywności dziecka.
   W tak przygotowanym środowisku pedagog jest bacznym obserwatorem poczynań dziecka. Ingeruje tylko wówczas, gdy potrzebuje ono pomocy z jego strony.

Cechą charakterystyczną klas prowadzonych metodą M. Montessori jest niejednorodność przebywających w nich uczniów. Do jednej klasy uczęszczają dzieci będące w różnym wieku, na różnych etapach rozwoju. W takiej grupie dziecko ma sposobność pomagania innym i akceptowania ich odmienności.